تفلیس

تفليس  TBILISI

محل روی دادن تمام اتفاقات مهم گرجستان تفلیس است. شهرهای دیگر گرجستان روی هم اندازه‌ی یک دهم این شهر هم خبر و اتفاق در خود نمی‌بینند. تفلیس مرکز تمام اتفاقات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور است و به همین دلیل برای اتفاقات و هیجانات موجود در آن، اکثر گرجی‌ها به زندگی در تفلیس متمایلند.
هر چند در مورد این موضوع حدس و گمان زیاد است، اما می‌گویند تفلیس از قرن پنجم یکی از مهم‌ترین شهرهای حوالی قفقاز بوده است. سواحل رود کواری، قسمت قدیمیش، تپه‌هایش، ساختمان‌های مذهبی خوش‌ساخت و خانه‌های بالکن‌دار قدیمی همگی یادآور اوراسیای باستان هستند.
البته تفلیس شهر مدرنی است، در گذشته‌های خود زندگی نمی‌کند، بلکه پا به دنیای مدرن گذاشته و همگام با تغییرات جهانی خود را عوض کرده است. مشخصا از رکودی که در اواخر قرن بیستم گریبان دنیا را گرفته بود، صحبت به میان است. تفلیس این رکود را با زیبایی هر چه تمام‌تر دور زد.
تفلیس پر از هتل‌ها و رستوران‌های خوب است. شهری است که شب‌ها هم زنده است. اما با همه‌ی این امکانات و قابلیت‌های تفریحی متعدد، فقر راه خود را در شهر باز کرده، طبقه‌‌ی کارگر مردم که در حاشیه‌ی تفلیس ساکنند و اتوبوس‌های کثیف و آشوب‌زده شاهدی بر این ادعایند.
هوای تفلیس به خاطر نزدیکی به کوه و وزش باد از سوی این کوه‌ها در تابستان‌ها خنک بوده و اصولا بهار و تابستان برای رفتن به تفلیس بهتر است. میانگین بارش در تفلیس نزدیک به پانصد میلی‌متر است که تنها سی میلی‌متر آن به فصول گرم اختصاص دارد.

حمل و نقل عمومي در تفليس

مترو مهم‌ترین وسیله‌ی حمل و نقل در تفلیس محسوب می‌شود. متروی تفلیس به واسطه‌ی قدمتش، به خودی خود یکی از جاذبه‌های دیدنی تفلیس است. ساخت این مترو در سال 1952 شروع شد و در 1966 هم به پایان رسید. متروی تفلیس دارای 22 ایستگاه است و ساعت کارش از 6 صبح تا 1 بعد از نیمه شب است. در هر توقف نام ایستگاه و ایستگاه بعدی گفته می‌شود.
اتوبوس‌های زرد رنگ تفلیس در اندازه‌های مختلفی هستند، توضیحی در مورد مسیر بر روی پنجره‌ی اتوبوس‌ها به چشم می‌خورد. بلیت را دور نیاندازید، چون مامور کنترل آن را از شما خواهد خواست. به غیر از اتوبوس، مارشروتکا (نوعی ون که یادگار دوران کمونیسم است) هم در خدمت سیستم حمل و نقل عمومی است. مارشروتکاها بیشتر مسیرهای فرعی را تحت پوشش قرار می‌دهند.
تاکسی در تفلیس فراوان است، از تاکسی متر اما خبری نیست. برای همین قبل از سوار شدن، حتما بر سر کرایه با راننده به توافق برسید. کوتاه‌ترین مسیرها قیمتی در حدود سه هزار تومان خواهند داشت و قیمت مسیرهای طولانی به هفت هزار تومان خواهد رسید. اگر به مسیرهای ناشناخته‌تر و غیرتوریستی‌تر می‌روید و روسی یا گرجی هم نمی‌دانید از این‌که راننده به طور مدام توقف می‌کند و از همشهری‌هایش در مورد آدرس شما سوال می‌کند، عصبانی نشوید و انتظار کرایه‌ی بیشتر از حد انتظار را نیز داشته باشید. در مورد رفتن به فرودگاه‌ها باید گفت که کرایه‌ها بیشتر هم می‌شوند.

خريد در تفليس

فروشگاه‌های گرجستان مملو از کالاهایی هستند که معرف فرهنگ گرجی‌هاست. مشخصا برای تفلیسی‌ها مسیحیت از اهمیت فراوانی برخوردار است. آن‌ها نه تنها جزو اولین اقوامی بودند که به مسیحیت گرویدند، بلکه در مقابل تغییر دین هم ايستادگی کردند. بنابراین بسیار طبیعی است که بخش زیادی از صنایع دستی آن‌ها را صلیب و مجسمه‌های کوچک فلزی از قدیسینی تشکیل دهد که به مسیحیت خدمت کرده‌اند. سوغات دیگر گرجستان فرش است.

کتابفروشی پروسپرو

در حقیقت یک کافه‌کتاب است، بسیاری از کتاب‌هایش راجع به گرجستان و ناحیه‌ی قفقاز، به زبان انگلیسی و با کیفیت نفیس است که البته ممکن است گران به نظر بیایند.

ژئولند

بهترین جا در گرجستان برای خرید نقشه، ژئولند است. ژئولند نقشه‌های تولیدی ارتش شوروی را در مقیاس 50000و1 در اختیار دارد که بهترین نقشه‌ی توپوگرافی برای پیاده روی در سطح شهر به شمار می‌آید. همین‌طور اگر قصد تهیه‌ی نقشه از کل گرجستان را دارید، نقشه‌ی تولید شده در ارتش شوروی و با مقیاس 250000و1 بهترین انتخاب ممکن است. ژئولند همچنین به زودی نقشه‌های 50000و1 تولید شده‌ی خود را در زمینه‌های کوه‌پیمایی و کافه‌ها به بیرون عرضه خواهد کرد.

درای بریج مارکت

یک بازار عالی برای خریدن خرده‌ریزهای قشنگ و دیدنی و همچنین مجموعه‌های جالب از آثار هنری، آکاردئون، سماور و لوازم برقی گرفته تا ظروف چینی، شیشه‌ای و فلزی است. نکته‌ی جالب سن و سال فروشندگان درای بریج مارکت است، آن‌ها اکثرا محلی و فوق‌العاده پیر هستند.

جورجیان سووِنیرز

بعضی از اجناس سر و شکل خوبی ندارند، اما مجسمه‌ها، عروسک‌ها و آدمک‌ها، بامزه و گیرا هستند. اگر دنبال شمشیر (البته به عنوان دکور، نه کار دیگر!) با مشخصات قفقازی هستید، این‌جا جای خوبی برای خرید آن است.

گالری آرت گاسم

این گالری بعد از کتابفروشی پروسپرو قرار گرفته و کالاهای مختلفی برای فروش دارد. مثلا مجسمه‌های کوچک مسی یا زیورآلات لاکی یا کیف‌های دست‌دوز، که همه هم هنر هنرمندان گرجی است را می‌توانید از آرت گاسم تهیه کنید.

کارپت شاپ

این فروشگاه که به کارپت شاپ به معنای قالی‌فروشی معروف شده، در واقع اسم ندارد! در نیمه راه لسلیدزه قرار دارد و محلی‌ها از آن فرش می‌خرند، که این بهترین نشانه برای تشخیص يک فروشگاه خوب است.

میدان 91

این‌جور تبلیغ می‌شود که میدان 91، قدیمی‌ترین فرش‌فروشی در قفقاز است. میدان 91 شبیه غار چهل دزد بغداد است، پر از فرش، سماور، مفرغی‌جات و همچنین لباس‌های سنتی و عتیقه‌جات از سرتاسر گرجستان است.

گرین سان سووِنیرز

برای خرید روسری قلاب‌دوزی شده و خنزر پنزرهای ریزه و ارزان به عنوان سوغات، بدک نیست.

ديدني هاي تفليس

كوه متاتسميندا يا كوه مقدس

متاتسمیندا تپه‌ای بلند است که بخش مرکزی تا غرب شهر تفلیس را فرا گرفته و دکل تلویزیون به طول 210 متر هم بر روی آن قرار دارد. بالای تپه پارک متاتسمیندا قرار دارد، یک پارک مجهز و تفریحی با مساحت یک کیلومتر مربع قرار دارد که بلندترین رولر کستر (قطار های شهربازی که با سرعت زیاد و روی مسیر مارپیچ می‌روند) در سرتاسر اروپا را با طول شصت متر را در آن می‌توانید ببینید.

باغ‌های بوتانیکال

خودتان را برای یک گشت و گذار دو سه ساعته آماده کنید. باغ‌های بوتانیکال در سال 1845 به روی عموم بازگشایی شدند و قبل از آن، تنها خانواده سلطنتی حق استفاده از آن‌ها را داشتند.

شهر قدیمی

قسمت قدیمی‌تر شهر در کنار دیوارهای قلعه‌ی تاریکالا قرار دارد. کوچه‌های شهر قدیمی تو در تو در هم تنیده است و در زبان محلی به آن کالا می‌گویند. خانه‌های این منطقه اکثرا حیاط و بالکن چوبی دارند، همچنین در قسمت‌هایی از شهر قدیمی ویرانه‌هایی از ساخته‌های ایرانیان که زمانی بر گرجستان مسلط بودند به چشم می‌خورد.

میدان گورگاسالیس

یکی از بهترین جاها برای تعیین موقعیت در تفلیس، این میدان شلوغ و پرترافیک (به خاطر وجود بازار) است. از میدان پلی به کلیسای متخی کشیده شده است، این پل از روی رودخانه کواری عبور می‌کند و میدان را به این کلیسا مرتبط می‌سازد.

کلیسای ارامنه‌ی گئورگ مقدس

بالای میدان گورگاسالی، کلیسای جامع ارامنه سنت گئورگ مقدس قرار دارد. این کلیسا در سال 1251 ساخته شد. البته ساختمان فعلی مربوط به قرن هجدهم است. هر چند ورودی کلیسا به طرز غافلگیرانه‌ای کوچک است اما در عوض نقاشی‌های فوق‌العاده‌ای دیواره‌های ورودی را پوشانده است. سایات نووا، شاعر دربار شاه ارکله، در سال 1795 هنگام حمله‌ی ایران، درست در مقابل در این کلیسا کشته شد.

آبانوتوبانی

حمام‌های این منطقه، در جنوب تفلیس یک قطب اجتماعی را تشکیل داده‌اند که شهرتش نیز به خاطر وجود حمام‌های گوگرد است. این حمام‌ها همیشه معروف بوده‌اند و در حال حاضر نیز شلوغ هستند. الکساندر دوما و پوشکین در این حمام‌ها تن خود را شسته‌اند، ضمن این‌که دوما اذعان داشته که این بهترین استحمام در تمام عمرش بوده! اکثر حمام‌ها در قرن هفدهم ساخته شده‌اند و مثل خانه‌های زنبوری در یک کندو در تمام آبانو پخش هستند، یک علامت برای این حمام‌ها می‌تواند شکل خاص گنبدش باشد.

مسجد

در فاصله‌ی کوتاهی از حمام‌ها، در یک سربالایی، تنها مسجد تفلیس قرار دارد. این مسجد که در 1895 ساخته شده از دوران لاورنتی بریا (1930 میلادی) که به دوره‌ی دین ستیزی مشهور است، جان سالم به در برده است. نکته‌ی جالب توجه در این مسجد این است که شیعیان و اهل تسنن در کنار هم در این مسجد نماز می‌گزارند. خیابانی که مسجد در آن واقع شده، بوتانیکوری نام دارد.

کلیسای ژواریس ماما

تاریخ ساخت این کلیسا به قرن پنجم میلادی بر می‌گردد، البته بازسازی‌های انجام شده بر روی ژاوریس ماما، آن را بیشتر یک کلیسای قرن شانزدهمی معرفی می‌کند. نقاشی‌های دیواری کلیسا به وسیله‌ی رنگ‌های قرمز و آبی ترمیم شده، فضای داخلی کلیسا بسیار آرام‌بخش و عارفانه است.

موزه تاریخ تفلیس

این موزه در دل یک کاروان‌سرای قدیمی جای گرفته است و نمایش‌گر عکس‌هایی مربوط به دوره‌ی شوروی و البته اشیای هنری مربوط به همان دوران می‌باشد.

کلیسای جامع سیونی

در اصل در طی قرون ششم و هفتم میلادی ساخته شده، اما در طول زمان‌های بسیار آن‌قدر مورد مرمت و بازسازی و تغییرات قرار گرفته که به سختی می‌توان گفت کدام قسمت از آن به کدام زمان مربوط می‌شود. البته در این مورد استثنا هم داریم، قطع به یقین ایوان جنوبی يک کار پیمان‌کاری و سرهم‌بندی شده مربوط به دهه‌ی نود است. البته اکثر تغییرات به قرن سیزدهم باز می‌گردند، اما خب گنبد نمازخانه‌ی جنوبی در قرن هفدهم اضافه شده است. مقدس‌ترین و مهم‌ترین شی‌ای که در این کلیسا نگه‌داری می‌شود، صلیب سن نینو است، که طبق افسانه‌ها از شاخه‌های درخت مو تشکیل شده و قدیس مربوطه یعنی سن نینو این شاخه‌های مو را با موهای خودشان بسته‌ و صلیب مزبور را درست کرده‌اند. بدل این صلیب در سمت چپ محراب قابل تماشاست، صلیب اصلی البته در جای امنی در داخل کلیسا نگه‌داری می‌شود.

قلعه ناریکالا

تا قبل از ساخته شدن برج تلویزیون تفلیس قلعه ناریکلا تنها چیزی بود که در آسمان توجه چشم را به خود جلب می‌کرد. ناریکالا همچنین یک نماد باستانی از تفلیس و استحکامات دفاعی‌اش به شمار می‌رود. دیوارهای قلعه به برهه‌های تاریخی مختلفی تعلق دارند، مثلا اولین دیوار مربوط به قرن چهارم میلادی و زمانی است که ایرانی‌ها گرجستان را در دست داشتند و قلعه تنها یک دژ دفاعی بود، نه بیشتر. اکثر قلعه، به خصوص برج‌ها و ساختمان اصلی به دست اُُمرای عرب و در طول قرن هشتم ساخته شده اند. بعدها گرجی‌ها، فارس‌ها و ترک‌ها هر کدام قسمت‌هایی را به آن اضافه می‌کردند تا این‌که در 1824 انفجار عظیمی بر اثر احتراق مهمات روسی که در قلعه انبار شده بود رخ داد، که نه تنها دیوارهای قلعه بلکه کلیسای سنت نیکلاس که درون قلعه قرار داشت را نابود کرد. ناریکالا در طول دهه‌ی نود به کمک رییس پلیس تفلیس بازسازی شد، از بالای قلعه چند نمای بکر و زیبا از شهر تفلیس قابل تماشاست. بیرون در قلعه مجسمه‌ی کارتلیس ددا (مادر گرجستان) قرار دارد. این مجسمه‌ی آلومینیومی 20 متر طول داشته و یکی از سمبل‌های گرجستان است. در یکی از دستان این مجسمه شمشیر و در دست دیگر یک جام قرار دارد، که هر دوی این‌ها نماد گرجی‌ها به حساب می‌آیند، نشان‌هایی از میهمان‌نوازی و سلحشور بودن.

آولاباری

آولاباری خیلی توی چشم است، در قسمتی از تفلیس و روی صخره‌هایی که در شرق ساحل رود کواری قرار دارند واقع شده و به اندازه‌ا‌ی که پل متخی از شهر قدیمی دور می‌شود، امتداد می‌یابد. به خاطر ارتفاع و اِشرافی که به رودخانه داشت حداقل دوبار در طول تاریخ مورد استفاده‌ی متجاوزین به گرجستان قرار می‌گیرد. در سال 1226 و بعد در سال 1522، گرجی‌هایی که مخالفت سیاسی یا مقاومتی در برابر پذیرش دین می‌کردند را از آن ارتفاع به پایین و درون رودخانه می‌انداختند. در آولاباری یک مجسمه از شاه واختانگ گورگاسالی در حال اسب‌سواری وجود دارد. گورگاسالی در قرن پنجم تفلیس را پایتخت خود قرار داد. قصر داوود شاه این‌جا ساخته شده بود و ازدواج ملکه تامار در همین‌جا برگزار شده بود، قصر به همراه کلیسای کنار آن توسط مغول‌ها ویران شد. کلیسایی که امروزه در آولاباری می‌بینیم در قرن سیزدهم و توسط شاه دمتری تاودادبولی ساخته شده و در طول قرون بعدی هم چند بار مورد بازسازی قرار گرفته است. در سال 1974 کلیسا را به کل، تبدیل به سالن تئاتر کردند و ده سال طول کشید تا دوباره کاربری کلیسا پیدا کند. روی تپه‌ی آولاباری یک سمبل مذهبی از گرجستان وجود دارد که عبارت است از کلیسای جامع سمیندا سامبا. کمی آن‌طرف‌تر هم کاخ ریاست جمهوری قرار دارد.

روستاولي و شهر جديد

اگر تفلیس موجود زنده بود، خیابان روستاولی که در یک و نیم کیلومتری شمال میدان تاویسو پلبیس قرار دارد، شاهرگش به حساب می‌آمد. طرح اولیه‌ی ساختش را روس‌ها در قرن نوزدهم دادند و الان با ساختمان‌های شیک و مهم پر شده است. این خیابان برای پیاده‌روی عالی است. برنامه‌ی نوسازی خیابان روستاولی تصمیم دارد که با حفظ نمای ساختمان‌ها و مرمت آن‌ها، کاشتن گل و احداث مسیرهای جدید که خودرو در آن اجازه‌ی تردد و پارک کردن نداشته باشد، بر زیبایی آن بیافزاید.

ميدان تاويسوپلبيس

میدان تاویسوپلبیس با ميدان آزادي، قبلا ميدان لنين نام داشت. هتل ماريوت در غرب و سالن بزرگ شهر در جنوب آن قرار گرفته است. آخرین مجسمه‌ی لنین در گرجستان این‌جا ایستاده بود كه در سال 1990 سرنگونش کردند و به جاي آن مجسمه‌ي طلایی سنت گئورگ قرار دارد.

موزه هنر‌های زیبا

در شمال شرقی میدان تاویسوپلبیس قرار گرفته و سعی کرده به طرز جامعی هر چیزی که به نوعی با هنر گرجستان در ارتباط است را درون خود داشته باشد. این اشیا از قرون قبل از میلاد مسیح تا دوران معاصر را در برمی‌گیرند. بعضی از بخش‌ها به خاطر مشکل تهویه هوا بسته هستند. برجسته‌ترین بخش موزه بخش گنجینه‌هاست، که بدون پرداخت پول می‌توانید از وجود راهنمای موزه هم استفاده کنید. بخش گنجینه شامل مجموعه‌ای غنی از تندیس‌ها، جواهرات و صلیب‌هایی که از فلزات ارزشمند مثل طلا و نقره درست شده‌اند تشکیل می‌شود، اکثر این اشیا از سرتاسر گرجستان و منطقه‌ی گرجستان باستان و کلیساها و صومعه‌های موجود در آن مناطق (بیشتر منظور ترکیه‌ی امروزی است) کشف و به این موزه انتقال داده شده اند. خیلی از اشیا و میراث فرهنگی گرجی‌ها که برایشان مقدس و متبرک است در این موزه نگه‌داری می‌شوند که از میان آن‌ها می‌توان به صلیب روی سینه‌ی ملکه تامار اشاره کرد که چهار زمرد، پنج یاقوت و شش مروارید، در آن به کار رفته است. این تنها عتیقه‌ی شخصی شناخته شده مربوط به پادشاهی قرن دوازدهم میلادی است. از دیگر بخش‌های مشهور موزه می‌توان به نقاشی‌های نیکو پیرعثمانی و صنایع دستی‌ اشیای هنری ایرانی و آذربایجانی، نقاشی‌های گرجی، اروپایی و روسی مربوط به قرن نوزدهم را نام برد كه مشخصا تحت تاثیر انقلاب روسیه خلق شده‌اند، نام برد.

موزه‌ی پول

موزه‌ی پول که در میدان تاویسوپلبیس قرار دارد، در تفلیس موزه‌ی معروفی به حساب می‌آید. موسس این موزه، بانک ملی گرجستان بوده است. در این موزه شما سیر تحول پول گرجستان، از قرن ششم قبل از میلاد تا حال حاضر را مشاهده می‌کنید که شامل کوپن‌های انحصاری که تا قبل از معرفی لاری به عنوان پول ملی استفاده می‌شد، هم می‌شود.

وَک

منطقه‌ی اعیان‌نشینی است که البته کمی با تفلیس فاصله دارد، خانه‌ی اکثر افراد مشهور در این منطقه قرار گرفته و پر است از مراکز خرید، رستوران، کافه و … . می‌گویند وَک روی قبرستانی که به قربانیان سال‌های دهه‌ی سی اختصاص داشته ساخته شده، شهرت وَک عمدتا به خاطر وجود دانشگاه ملی تفلیس در آن است. علاوه بر دانشگاه، وَک یک دریاچه‌ی بسیار مشهور دارد که به نام دریاچه‌ی لاک‌پشت‌ها شناخته شده و می‌شود در آن ماهی‌گیری هم کرد