ارمنستان ARMENIA
نام بومی ارمنستان در زبان ارمنی هایک می‌باشد که در سده‌های میانه با افزودن پسوند فارسی ستان (به معنای سرزمین) به هایاستان تغییر یافت. این نام به طور سنتی از نام هایک، بنیان‌گذار افسانه‌ای ملت ارمنی و نتیجهٔ نتیجهٔ نوح پیامبر، گرفته شده است که بر اساس نوشتهٔ موسی خورنی، تاریخ‌نویس ارمنی، در سال ۲۴۹۲ قبل از میلاد بل پادشاه بابل را شکست داد و ملت ارمنی را در منطقهٔ آرارات بنیان گذاشت.[
زبان ارمنی، زبان رسمی کشور ارمنستان است.
خاستگاه ارمنیان
ارمنیان از دیدگاه نژادی آمیزه‌ای از مردمان قفقازی هوری و اورارتویی با مردمان هندواروپایی هستند. هوریان و اورارتوییان خویشاوند گرجی‌ها و چچن‌های امروزی بودند. اما فریژیهای تراکی، زبان هندواروپاییارمنی را با خود به قفقاز آوردند.
امروزه شمار ارمنی زبانان جهان پیرامون هشت تا ده میلیون نفر است. جمعیت خود جمهوری ارمنستان سه و نیم میلیون است. یکی از کشورهایی که جمعیت قابل توجهی از ارمنیان را در جهان داراست ایران است، با جمعیتی معادل صد تا دویست هزار نفر ارمنی (پس از انقلاب اسلامی تعداد زیادی از ارمنیان، کشور را ترک کردند). سایر کشورهایی که جمعیت قابل توجه ارمنی تبار دارند عبارت‌اند از: ایالات متحده آمریکا (یک و نیم میلیون)، روسیه (یک میلیون و دویست هزار)، فرانسه (نیم میلیون)، لبنان (دویست هزار) و سوریه (صد هزار). شمار دیگری نیز در بسیاری کشورها و مناطق جهان از جمله در جمهوری خودخوانده قره باغ زندگی می‌کنند. ارمنیان خود برای زبانشان نام‌های هایِرن و آشخاری را بکار می‌برند. البته نام آشخاری بیشتر از سوی ادیبان بکار می‌رود.
در ارمنستان همچنین اقلیت‌های کرد، ایزدیو روسی-اکراینی هم زندگی می‌کنند.
جغرافیا
ارمنستان در قفقاز جنوبی (ماورای قفقاز) در میان دریای سیاه و دریای خزرقرار دارد که مرز میان آسیا و اروپا محسوب می‌شود. همسایگان ارمنستان در غرب ترکیه، در شمال گرجستان، در شرق جمهوری آذربایجان، و در جنوب ایران و جمهوری خودگردان نخجوان (جزئی از جمهوری آذربایجان) می‌باشند.
ارمنستان کشوری کوهستانی و پرباران است و نیز یک کشور محاط در خشکی است. بزرگ‌ترین دریاچه این کشور دریاچه سوان است که آب شیرین دارد و پهنه نسبتاً بزرگی از بخش میانی کشور را پوشانده است. پهناوری ارمنستان ۲۹٬۸۰۰ کیلومتر مربع (۱۴۲ام در جهان) است و حدود ۳٬۲۰۰٬۰۰۰ تن جمعیت دارد. مردم ارمنی پیرو آیین مسیحیت هستند.
کوه‌ها
Azerbaijan topographic map-it.svg
http://bits.wikimedia.org/static-1.20wmf4/skins/common/images/magnify-clip-rtl.png
فلات ارمنستان سرزمین بلندی است که قسمتی از شرق ترکیه، جنوب گرجستان، جنوب غربی جمهوری آذربایجان، و تمامی اراضی جمهوری ارمنستان را در برمی‌گیرد. مساحت تقریبی این فلات ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع است. سطح آن را فلات توف و گدازه نوزیستی (قره‌باغ)، چاله‌های زمین‌ساختی (آرارات) و رشته‌کوه‌های چین‌خورده (زنگه‌زور، دره له‌یَز) و کوه‌های آتش‌فشانی (جاواختی، آرسیان) تشکیل می‌دهد. این فلات دارای تعدادی کوه آتش‌فشانی است (آرارات بزرگ به ارتفاع ۵۱۶۵ متر، سبحان ۴۴۳۴ متر، آراگاتس۴۰۹۰ متر). فلات ارمنستان از خاک‌های بلوطی روشن، زرد و بلوطی پررنگ پوشیده شده است و در این فلات مواد معدنی ارزشمندی از جمله کرومیت، آلونیت، طلا، مس، سیانور، منگنز، فلزات پلی متال، نمک سنگ و تعدادی دیگر، وجود دارد]
آب و هوا
اقلیم فلات ارمنستان قاره‌ای نیمه‌مداری است. میانگین دمای آن در ژانویه بین ۳- تا ۱۵- درجه سانتی گراد و در ژوئن بین ۱۵ تا ۲۰ درجه و در چاله‌ها تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است. میانگین بارندگی سالانه آن ۳۰۰ تا ۸۰۰ میلی متر است که در چاله‌ها از ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر در سال در نوسان است.
رودها و دریاچه ها
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Rivers_of_Armenia.jpg/220px-Rivers_of_Armenia.jpg
http://bits.wikimedia.org/static-1.20wmf4/skins/common/images/magnify-clip-rtl.png
رودهای ارمنستان
سرچشمه رودهای ارس، کُر، زاب بزرگ(شاخه چپ رودخانه دجله) و فرات در فلات ارمنستان قرار دارد. دریاچه‌های مهم فلات ارمنستان عبارتند از: سوان و وان.
پوشش گیاهی و محیط زیست
پوشش گیاهی در چاله‌ها، گیاهان بیابانی خشک و نیمه‌بیابانی کوهستانی و در امتداد رودها، چمنزارها و بیشه‌زارهاست. اراضی واحدهای پرجمعیت، آبیاری می‌شود. در دامنه‌های مرطوب کوه‌ها، در ارتفاع ۸۰۰ تا ۱۴۰۰ متری، دشت‌های کوهی و در ارتفاع ۱۰۰۰ تا ۲۳۰۰ متری، جنگل‌های بلوط و کاج، چشم‌انداز غالب را شکل می‌دهد. قله‌های آرارات بزرگ و سبحان، از برف‌های دائمی و یخچال‌های طبیعی پوشیده شده است. از جانوران این فلات میتوان از جوندگان و خزندگان، آهو، بز کوهی، قوچ و میش وحشی، خرس، ببر (انقراض در اوایل قرن بیستم) و کفتار راه‌راه نام برد.]
زبان
زبان ارمنی (به ارمنی: Հայերենهایِرِن) یکی از زبانهای هندواروپاییاست که در منطقه قفقازو به ویژه در کشور ارمنستان رایج است. این زبان با خط ویژه خود یعنی الفبای ارمنیکه توسط مسروب ماشتوتسابداع گردیده نوشته می‌شود. ارمنی خود شاخه‌ای مستقل از خانواده زبانهای هندواروپایی است. زبان ارمنی دو گویش بزرگ اصلی دارد یکی ارمنی شرقی و دیگری ارمنی غربی. زبان رسمی کشور ارمنستان به گویش ارمنی شرقی است. مجموع گویشوران به زبان ارمنیدر جهان ۹ میلیون است. از جمله زبانهای رایج دیگر در این کشور میتوان به زبان کردیدر قسمت غرب و جنوب غرب این کشور اشاره کرد. زبان روسینیز در این کشور گویشور دارد.
تاریخ
نوشتار اصلی: تاریخ ارمنستان
پادشاهی ارمنستان در سده چهارم میلادی همسایه ایران ساسانی، روم و سکاهای سرمتی بود
نقشه ارمنستان کنونی در اوایل سده ۱۹ میلادی: پادشاهی گرجستان در شمال، خانات ایرواندر مرکز، خانات نخجواندر جنوب و خانات قره‌باغدر جنوب شرق
ارمنستان پیش از سال ۱۴۵۴یک پادشاهی توانگر با فرهنگی پرمایه بود که در برهه‌ای از زمان همه سرزمینهای میان دریای سیاه و خزر را در بر می‌گرفت. مردم ارمنستان در طول تاریخ زرتشتی مزداپرست بودند که با شاخه زرتشتی زروانیساسانیان تفاوتی داشت. ارمنی‌های زرتشتی بیشتر بر پرستش مهر تاکید داشتند ولی پس از آن دین مسیحیت در این منطقه رواج یافت.[۴]در سال ۳۰۱، ارمنستان نخستین کشوری بود که مسیحیترا دین رسمی کشور برگزید (دوازده سال پیش از روم).[نیازمند منبع]
ارمنستان در طول تاریخ خود محل نبرد جهانگشایان و آوردگاه امپراتوری‌های رقیب متعددی بوده‌است. از ۲۷۰۰ سال پیش تاکنون این منطقه به تصرف امپراتوری ایران، اسکندر، روم، بیزانس، خلافت اسلامی اعراب، مغولان، تاتارها، عثمانی‌ها و روس‌ها درآمده‌است. در طول این مدت پادشاهی‌های مختلف ارمنستان موفق شدند تا حدود ۱۷۰۰ سال بر این سرزمین حکومت کنند.]
ارمنستان مدتهای زیادی جزئی از ایرانبوده است و فرهنگ آن از ایرانتاثیر زیادی پذیرفته است. پس از سرنگونی پادشاهی ارمنستان در سال ۴۲۸ میلادی، این منطقه از نو بخشی از ایران شد. در دورانی از حکومت ایران، بخش مرکزی ارمنستان کنونی جزئی از خانات ایروانبود در دوران صفویهارمنستان شاهد رقابت و جنگهای دو امپراتوری صفویه و عثمانیبود و ایروان چندین بار به تصرف قوای عثمانی درآمد. بر اساس پیمان زهابدر سال ۱۶۳۹ میلادی ارمنستان شرقی که شامل ایروان هم می‌شد تحت نفوذ صفویه و ارمنستان غربی (مناطق شمال شرقی ترکیه امروزی به مرکزیت ارزنجان) تحت تصرف عثمانیدر آمد. در جنگهای ایران قاجاری و روسیه تزاریبر سر قفقازمنطقه سیونیکواقع در جنوب ارمنستان کنونی به تصرف روسیه درآمد و بر اساس پیمان گلستانایران ادعای خود در باب گرجستان که بخش شمالی ارمنستان فعلی را در اختیار داشت، پس گرفت. در دور دوم جنگهای ایران و روسیه تزاریدر سال ۱۲۰۶هجری خورشیدی(۱۸۲۷میلادی) که زمان فتحعلی شاهقاجاررخ داد، سپاه ایران به فرماندهی عباس میرزااز ارتش روسیه به فرماندهی پاسکویچشکست خورد. سپس در پی پیمان نامه ترکمانچای، ارمنستان رسما از ایران جدا شد و به خاک روسیه پیوستvدر گذشته مرکز اصلی جمعیتی ارمنی‌ها در شرق ترکیه کنونی به ویژه در نواحی اطراف دریاچه وانبود، که پاکسازی قومی ارامنه در سال‌های ۱۹۱۵ و ۱۹۱۶ توسط حکومت ترک‌های جوان ترکیه موجب شد تا صدها هزار آواره ارمنی وارد ارمنستان شرقی (ارمنستان کنونی) شوند. در طی نسل‌کشی ارامنهبیش از یک میلیون و هفتصدهزار ارمنی جان باختند و در حدود دو میلیون نفر دیگر مجبور به ترک سرزمین مادری خود شدند[۸]. از سال ۱۹۲۰ تا زمان فروپاشی شوروی، ارمنستان تحت عنوان جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی، یکی از ۱۵ جمهوریتشکیل‌دهندهٔ اتحاد جماهیر شورویبود.
ارمنستان در شهریور۱۳۷۰از اتحاد جماهیر شورویاستقلال یافت. پاکستانتنها کشوری است که این کشور را بدلیل اشغال اراضی جمهوری آذربایجان به رسمیت نشناخته‌است ارمنستان روابط گرمی با ایران دارد. بسته بودن مرزهای این کشور با جمهوری آذربایجان و ترکیه و بی‌طرفی ایران در جنگ قره باغاز دلایل توسعه روابط دو کشور است.]
مناقشه قره‌باغ
از زمان فروپاشی شوروی تا سال ۱۹۹۴ در پی شورش ارامنه در منطقه قره باغ که خواستار جدایی از جمهوری آذربایجان بودند جنگی بین دو کشور آذربایجان و ارمنستان درگرفت، در جریان جنگ حکومتی ارمنی در قره باغ به قدرت رسیده و بخش‌هایی از خاک آذربایجان نیز به تصرف ارمنستان درآمد. در این خصوص دولت‌های اروپایی با تشکیل گروهای ویژه بنام مینسکخواستار پایان دادن به بحران قره باغ می‌باشند[]
لابی ارامنه به عنوان دومین لابیبزرگ در کنگره ایالات متحده پس از لابی یهود یکی از گروه‌های تاثیرگذار در سیاست خارجی این کشور است که منابع مالی و انسانی خود را در جهت پیشبرد منافع ارامنه و کشور ارمنستان و و از آن جمله شناسایی نسل‌کشی ارامنه؛ جبران خسارت از سوی ترکیه؛ و استرداد استان‌های شرقی ترکیه به ارمنستان، به کار گرفته‌است.]
استان‌ها
: استان‌های ارمنستان
ارمنستان ۱۱ استان دارد:
